Υπήρχε μία έννοια στην Φυσική, που αν και με εντυπωσίαζε στο σχολείο, ποτέ δεν την είχα κατανοήσει πλήρως. Η σχετικότητα του χρόνου έλεγε… Κύριος εκπρόσωπος του όρου ο Αϊνστάιν ο οποίος δεν ήταν και ο απουσιολόγος της τάξης ας πούμε. Προφανώς έβρισκε τον χρόνο πολύ σχετικό για να βρει ένα απόλυτο δίωρο να διαβάσει…
Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια για να βιώσω, αν όχι να κατανοήσω, την διαφορά μεταξύ απόλυτου και σχετικού. Αντίστοιχη διένεξη με είχε απασχολήσει για το θέμα αλήθεια. Ξέρετε, αυτό που λέει: υπάρχει μια αλήθεια ή πολλές; Δηλαδή υπάρχει μια απόλυτη αλήθεια ή πολλές σχετικές; Αλλά ο χρόνος είναι άλλο πράγμα. Άντε να ταιριάξεις την φυσική με την φιλοσοφία… Απαιτούνται πολλά καντάρια φαιάς ουσίας… Η οποία ως γνωστόν δεν ευνοείται από την έλλειψη οξυγόνου όπως διδάσκει η βιολογία… Ή μήπως όχι;
Σε χίλια μέτρα υψόμετρο ας πούμε είναι δυνατό να κατανοήσεις έννοια όπως η σχετικότητα του χρόνου και τα δύο δίδυμα που ταξιδεύουν στο διάστημα και τα συναφή; Ή μήπως βοηθά η συναναστροφή με τριακόσιους ανθρώπους, όλους κι όλους, απόφοιτους 4ης δημοτικού;
Μην ξεγελιέστε όμως, η εκδρομή για ένα διήμερο με ένα τετρακίνητο σαν περίπτερο δεν βοηθά. Με τρία χρόνια διαμονή κάτι συζητάμε… Διαμονή όλη την βδομάδα, σε αγροτόσπιτο, όχι στο dulac έτσι; Με θέρμανση από καυσόξυλα που καίγονται ημιτελώς σε ένα κακοσχεδιασμένο τζάκι και όχι από επιδαπέδια θέρμανση και αντλίες θερμότητας. Με εξωτερικό φωτισμό από τα αστέρια του ουρανού κι όχι τα «αστέρια» της νύχτας με προβολείς να κάνουν την νύχτα μέρα, σημαδεύοντας τεράστιες αφίσες με τα πορτρέτα των αοιδών ή των αηδιών ανάλογα με τις μουσικές μας προτιμήσεις. Με δύο καφενεία, λειτουργεί τελικά ο ανταγωνισμός, που πουλάνε καφέ με κοψίδια.
Σε ένα τέτοιο μέρος ο χρόνος αποκτά άλλη υπόσταση. Ξυπνάς νωρίς το πρωί χωρίς ξυπνητήρι εκεί που άλλοτε φώναζες στην μάνα σου στην πόλη να μην κάνει φασαρία με τα σερβίτσια του μεσημεριανού γεύματος. Δεν ξέρω όμως γιατί συνέβαινε αυτό. Ήταν το κρύο που οι 5 κουβέρτες δεν μπορούσαν να αναχαιτίσουν; Ο κόκορας που ονειρευόσουν κρασάτο ή απλά χόρταινες ύπνο; Όπως και να έχει δεν χρειαζόταν ποτέ να βιαστείς για την δουλειά. Άλλωστε δεν σε καθυστερούσε κανένα φανάρι, το πολύ κανένα κοπάδι αιγοπρόβατα, αλλά πόσα να είναι κι αυτά; Δεν είμαστε και στο Τέξας…
Όποια δουλειά και να έκανες ήταν χαλαρή και ξεκούραστη, δεν είχες να διαχειριστείς πολύ κόσμο. Είτε ήσουν δάσκαλος, είτε αστυνομικός, είτε παντοπώλης ο χρόνος δεν περνούσε. Και το μεσημέρι, ο ύπνος διαρκούσε πολύ, πολύ όμως. Επειδή δεν είχες τι να κάνεις; Επειδή το κλίμα είναι βαρύ; Επειδή δεν σε ενοχλεί κανένα ζωντόβολο από τον 3ο; Όπως και να χει μιλάμε για πολλές ώρες νιρβάνα. Το βράδυ πλέον που το έχει στρώσει η φράση περπατάω γρήγορα πάλι έχει χάσει το νόημά της… Δεν λες ένα – δυο, ένα – δυο, λες βουλιάζω – ξεβουλιάζω, βουλιάζω – ξεβουλιάζω. Δεν κινείσαι στον οριζόντιο άξονα μόνο αλλά και στον κάθετο. Αλλά και γιατί να βιαστείς; Μπορεί να χάσεις καμιά ατάκα θα μου πεις, ή να μην μπεις στον πρώτο γύρο στα χαρτιά ή στο τάβλι. Ακόμα κι έτσι οι παρτίδες θα τραβήξουν, έχεις τον χρόνο σου.
Και τη νύχτα, όταν στην πόλη βγάζεις το κλειδί, μπαίνεις σπίτι, εκεί στα 1000 παρά, πρέπει να βρεις οινόπνευμα, να ρίξεις στην κλειδαριά, να περιμένεις και μετά να μπει το κλειδί και να γυρίσει. Υπομονή και χαίρεται που έλεγε και ο Παπαγιανόπουλος, με τα δόντια να δουλεύουν σαν βιομηχανικό συρραπτικό.Και κει ακόμα στις 12 τη νύχτα βιώνεις την σχετικότητα του χρόνου όταν οι επιστήμονες κοιμούνται ή πίνουν την μπύρα τους σε κάποια πάμπ. Εσύ, συνεχίζεις ακάθεκτος να μετράς με το ρολόι 7 λεπτά και το κορμί να βιώνει τα 27.